Kawa na czczo – czy to dobry pomysł? Fakty i wskazówki

Kawa jest jednym z najczęściej spożywanych napojów na świecie, cenionym za swoje właściwości pobudzające i psychostymulujące, przede wszystkim za sprawą zawartej w nim kofeiny. Wiele osób nie wyobraża sobie innego rozpoczęcia dnia niż to z filiżanką lub kubkiem tego aromatycznego napoju, który pełni dla nich też rolę porannego rytuału. Picie kawy na czczo jest jednak wciąż kontrowersyjnym tematem, który wywołuje dyskusję o wpływie takich działań na żołądek, a także ogólną kondycję organizmu człowieka. Czy kawa na czczo to dobry pomysł?

Czy kawa na czczo jest zdrowa i czy można ją pić na pusty żołądek?

Wiele osób zastanawia się, czy można pić kawę na pusty żołądek. Odpowiedź na to pytanie niestety nie jest jednoznaczna i zależy od wielu czynników. Warto najpierw przyjrzeć się temu, jaki skład chemiczny ma ten napój, ponieważ zawiera on szereg substancji bioaktywnych, wpływających na różne mechanizmy biologiczne. Znajduje się w nim przede wszystkim:

• kofeina – to główny alkaloid, który działa pobudzająco na układ nerwowy, blokując receptory adenozynowe, co prowadzi do zwiększenia wydzielania neuroprzekaźników takich jak dopamina i noradrenalina, co poprawia czujność i koncentrację;
• kwas chlorogenowy – to polifenol, który wykazuje działanie przeciwutleniające. Może on wpływać na metabolizm glukozy i tłuszczy;
• diterpeny (kafestol i kahweol) – to substancje tłuszczowe, które mogą wpływać na poziom cholesterolu we krwi;
• kwasy kawowy – polifenol znany z właściwości antyoksydacyjnych, przeciwzapalnych, przeciwwirusowych i przeciwbakteryjnych.

Każda z tych substancji w inny sposób oddziałuje na organizm człowieka. Dlatego w przypadku spożywania tego napoju na pusty żołądek, ich efekt może być bardziej intensywny, ponieważ nie ma wówczas w przewodzie pokarmowym innych związków, które mogłyby je zneutralizować. Nie istnieją jednak liczne badania, które potwierdzałyby, że picie kawy na pusty żołądek jest szkodliwe u zdrowych osób. Jednak konsumenci zmagający się na przykład z chorobami układu pokarmowego czy zaburzeniami gospodarki węglowodanowej mogą odczuwać pewne nieprzyjemne dolegliwości, jeśli zdecydują się na tę opcję.

Kawa na pusty żołądek – jaki ma wpływ na układ pokarmowy?

Spożycie kawy na pusty żołądek może mieć wpływ na układ trawienny, ponieważ napój ten stymuluje wydzielanie kwasu solnego, co z kolei prowadzi do nadmiernej produkcji kwasów w żołądku. W pewnych sytuacjach u osób zdrowych może skutkować to większą efektywnością trawienia, lecz pacjentom z wrażliwym układem pokarmowym takie działanie grozi podrażnieniem ścian żołądka, zgagą, a nawet rozwojem lub pogłębieniem wielu różnych chorób, takich jak: refluks żołądkowo-przełykowy, wrzody żołądka czy zespół jelita drażliwego. 

Ta pierwsza dolegliwość wywoływana jest w sytuacji, kiedy kawa  rozluźnia dolny zwieracz przełyku, co powoduje cofanie się treści żołądkowej, prowadząc do zgagi i podrażnienia. Osoby mające uszkodzoną śluzówkę żołądka, pijąc kawę na czczo, mogą pogłębiać stan zapalny i nasilać objawy wrzodów. Napój ten u osób cierpiących z powodu zespołu jelita drażliwego (IBS), często nasila objawy związane z tą dolegliwością, takie jak bóle brzucha, wzdęcia czy nieregularne wypróżnienia. Dodatkowo kawa może zwiększać kwasowość w żołądku, zwłaszcza jeżeli pita jest na czczo.

Czy kawa na czczo szkodzi układowi hormonalnemu?

Kawa spożywana na czczo wpływa nie tylko na układ trawienny, ale również na gospodarkę hormonalną. Warto wiedzieć o tym, że po przebudzeniu w organizmie człowieka naturalnie wzrasta poziom kortyzolu, czyli hormonu stresu. Odpowiada on przede wszystkim za przebudzenie i mobilizację. Kiedy kawa będzie wypita na czczo w tym czasie, może dodatkowo zwiększyć poziom kortyzolu. Hormon ten reguluje również poziom glukozy we krwi, a jego produkcja uzależniona jest od rytmu dobowego. 

Badania wykazują, że wypicie kawy na czczo może prowadzić do dalszego wzrostu poziomu kortyzolu, co skutkuje zaburzeniami rytmu dobowego kortyzolu, a także obniżeniem wrażliwości na kofeinę. Warto więc wiedzieć o tym, że nadmierna stymulacja kortyzolu o poranku prowadzi do przewlekłego stresu i problemów ze snem, a regularne picie kawy na czczo może skutkować rozwojem tolerancji na kofeinę, przez co jej działanie staje się mniej skuteczne. Niektóre źródła twierdzą, że kawa wypita w ciągu pierwszych 30 minut po przebudzeniu może zwiększać poziom kortyzolu o 50–75%, co czasami skutkuje długoterminowymi problemami z równowagą hormonalną.

Czy kawa na pusty żołądek szkodzi każdemu?

Sporadyczne picie kawy na pusty żołądek nie powinno zaszkodzić zdrowym osobom. Spożywanie tego napoju przed jedzeniem nie jest jednak zalecane jeśli ma się problemy żołądkowe, takie jak choroby refluksowe, wrzody czy nadkwasota. 

Warto pamiętać również, że napój ten może mieć pewne skutki uboczne, niezależnie od tego, czy pije się go na pusty żołądek, czy po zjedzeniu posiłku. Przede wszystkim pity w nadmiernych ilościach czasem prowadzi do uczucia niepokoju, kołatania serca czy nasilonych ataków paniki. U niektórych osób powoduje bóle głowy, migreny czy wysokie ciśnienie krwi. Choć w umiarkowanych ilościach jest zazwyczaj bezpieczny w ciąży, to jednak duże dawki kofeiny mogą być niekorzystne dla kobiet spodziewających się dziecka.

Badanie krwi na czczo a kawa

Spożycie kawy na pusty żołądek może wpływać na wyniki badań laboratoryjnych, szczególnie na te, które wymagają czystego stanu metabolicznego, czyli tego, aby pacjent pozostawał na czczo. Dlatego nawet czarna kawa bez dodatków może oddziaływać na wyniki badań laboratoryjnych, takich jak poziom glukozy we krwi, a także poziom lipidów czy kortyzolu. Przed wykonaniem takich badań, zwłaszcza jeżeli dotyczą one diagnostyki chorób metabolicznych, lepiej unikać picia kawy na czczo.

Dla osób zdrowych kawa może być świetnym narzędziem wspierającym koncentrację i poprawiającym wydolność. Jednak jej spożycie na pusty żołądek często prowadzi do negatywnych skutków ubocznych jak podrażnienie układu trawiennego, zaburzenia rytmu dobowego czy problemy z poziomem glukozy. Warto więc do tego nawyku podchodzić z ostrożnością, a w przypadku wrażliwego układu pokarmowego czy problemów hormonalnych spożywać ten napój po jedzeniu.