Kawa a zakrzepica – czy kawa wpływa na ryzyko powstawania zakrzepów?

Zakrzepica to poważne schorzenie układu krążenia, które może prowadzić do groźnych dla życia powikłań, takich jak zator płucny czy udar mózgu. Dlatego też wiele osób zastanawia się, jak styl życia, dieta i codzienne nawyki wpływają na ryzyko rozwoju chorób naczyniowych. W tym kontekście spore zainteresowanie wzbudza też kawa, czyli jeden z najczęściej spożywanych napojów na świecie. Czy kofeina w niej zawarta może zwiększać skłonność do tworzenia się zakrzepów, a może wręcz przeciwnie – działa ochronnie na układ krwionośny? Podpowiadamy.

Czym jest zakrzepica?

Zakrzepica to stan, w którym w naczyniach krwionośnych dochodzi do tworzenia się zakrzepów, czyli skrzepów, które mogą utrudniać lub całkowicie blokować przepływ krwi. Najczęściej dotyczy żył głębokich kończyn dolnych. Jednak zakrzepy mogą wystąpić też w tętnicach, prowadząc do zawałów lub udarów. Zakrzepica żył głębokich objawia się bólem, obrzękiem i uczuciem ciężkości nogi, a nieleczona może prowadzić do zatorowości płucnej – stanu bezpośrednio zagrażającego życiu. 

Mechanizm powstawania zakrzepów jest złożony i może być wynikiem zaburzenia równowagi między czynnikami prozakrzepowymi a przeciwzakrzepowymi. Wpływ na to mają zarówno uwarunkowania genetyczne, jak i czynniki środowiskowe, takie jak styl życia, aktywność fizyczna, dieta czy stosowane leki. Ze względu na to, że krew pełni funkcję transportową w organizmie, a jej prawidłowa cyrkulacja jest niezbędna dla zdrowia, profilaktyka zakrzepicy zyskuje dziś na znaczeniu.

Kto jest narażony na wystąpienie zakrzepicy?

Zakrzepica nie dotyczy wyłącznie starszych czy przewlekle chorych pacjentów. Ryzyko jej wystąpienia wzrasta u osób prowadzących siedzący tryb życia, pracujących przy komputerze przez wiele godzin dziennie, a także w czasie długich podróży samolotem lub samochodem bez przerw na ruch. Do grupy szczególnego ryzyka należą również kobiety stosujące hormonalną terapię antykoncepcyjną lub hormonalną terapię zastępczą w okresie menopauzy. Kobiety w ciąży i połogu także są bardziej narażone na zaburzenia krzepliwości. 

Zakrzepica częściej występuje u osób z nadwagą, otyłością, nadciśnieniem, cukrzycą, palących papierosy oraz u tych, które przeszły zabiegi chirurgiczne, szczególnie ortopedyczne. Uwarunkowania genetyczne, takie jak trombofilia, czyli wrodzona skłonność do nadmiernego krzepnięcia krwi, również znacząco zwiększają ryzyko. Dlatego tak ważna jest profilaktyka – odpowiedni poziom nawodnienia, regularna aktywność fizyczna, unikanie długotrwałego bezruchu oraz zbilansowana dieta. 

Kawa a zakrzepica. Czy napój ten może powodować zakrzepy?

Choć kawa zawiera kofeinę, która wpływa na układ krwionośny, aktualne badania naukowe nie potwierdzają, by umiarkowane jej spożycie zwiększało ryzyko zakrzepicy. Niektóre dane sugerują, że kawa może mieć działanie przeciwzapalne i wspierać elastyczność naczyń krwionośnych. Z drugiej strony działa ona jednak moczopędnie i może prowadzić do odwodnienia organizmu, jeśli nie towarzyszy jej odpowiednie nawodnienie, a osoba spożywająca kawę nie robi tego regularnie. Umiarkowane spożycie kawy u osób przyzwyczajonych nie prowadzi do odwodnienia.  W skrajnych przypadkach niewystarczające nawodnienie, zwłaszcza w połączeniu z długotrwałym bezruchem, może teoretycznie zwiększyć ryzyko zakrzepów – jednak sam wpływ kawy na ten mechanizm nie został jednoznacznie potwierdzony.

Warto też zauważyć, że kawa zwiększa chwilowo ciśnienie tętnicze, co przy chorobach układu krążenia może mieć znaczenie. Jednak należy to rozważać w kontekście całego stylu życia – kawa pita w umiarkowanych ilościach (1–3 filiżanki dziennie), przy dobrej diecie i nawodnieniu, nie stanowi samodzielnego czynnika ryzyka zakrzepicy. Związek kawy i zakrzepicy nie jest więc jednoznaczny – najważniejszy jest umiar oraz obserwacja reakcji własnego organizmu.

Jakie produkty należy wykluczyć przy zakrzepicy?

Osoby z zakrzepicą lub zwiększonym ryzykiem jej wystąpienia powinny unikać produktów, które wpływają negatywnie na gęstość krwi i ogólną kondycję naczyń. Szczególnie szkodliwe są tłuszcze trans i nasycone tłuszcze zwierzęce, obecne w fast foodach, smażonych potrawach, wyrobach cukierniczych i tłustych mięsach. Cukry proste, zawarte w słodyczach, napojach gazowanych i przetworzonych produktach, zwiększają stany zapalne i mogą wpływać na agregację płytek krwi. Należy też ograniczyć sól, ponieważ jej nadmiar przyczynia się do wzrostu ciśnienia tętniczego i przeciążenia naczyń. 

Alkohol, szczególnie w nadmiarze, działa odwadniająco i może zaburzać równowagę układu krzepnięcia. Spożycie dużych ilości czerwonego mięsa z kolei może zwiększać ryzyko chorób zakrzepowo-zatorowych. Dieta przy zakrzepicy powinna natomiast obfitować w warzywa, owoce, produkty pełnoziarniste i zdrowe tłuszcze roślinne, takie jak oliwa z oliwek, a także produkty bogate w kwasy omega-3, które mają właściwości przeciwzakrzepowe. Zioła i przyprawy, takie jak kurkuma, imbir i czosnek, również wspierają krążenie. W tym kontekście kawa nie musi być eliminowana, ale jej forma i ilość mają znaczenie.

Jaką kawę pić przy zakrzepicy?

Nie każda kawa wpływa na organizm w ten sam sposób. Dlatego osoby z zakrzepicą powinny wybierać jej łagodniejsze formy. Kawa bezkofeinowa może być dobrą alternatywą dla osób wrażliwych na działanie kofeiny lub mających problemy z ciśnieniem. Cold brew, czyli wersja parzona na zimno przez kilkanaście godzin, ma łagodniejszy smak, niższą kwasowość i może być lepiej tolerowana przez organizm. 

Warto również unikać dodatków takich jak śmietanki roślinne z olejem palmowym, syropy smakowe czy cukier, które obciążają układ krążenia. Najlepiej sięgać po kawę naturalną, dobrej jakości, bez sztucznych dodatków, a w miarę możliwości – spożywaną po posiłku. Dzięki temu jej wpływ na organizm będzie bardziej stabilny i mniej ryzykowny.

Zakrzepica a kawa. Ile można wypić tego napoju, mając takie schorzenie?

W kontekście zakrzepicy kluczowe jest, by spożywać kawę z umiarem i w ramach zdrowego stylu życia. Aktualne zalecenia wskazują, że 1–3 filiżanki kawy dziennie są bezpieczne dla większości osób dorosłych, również tych z chorobami sercowo-naczyniowymi, pod warunkiem że nie ma przeciwwskazań indywidualnych, takich jak nadciśnienie niekontrolowane lub arytmia. Przy zakrzepicy warto zadbać o odpowiednie nawodnienie – każdą filiżankę kawy dobrze jest zrównoważyć szklanką wody, aby zapobiec odwodnieniu. 

Osoby przyjmujące leki przeciwzakrzepowe, takie jak warfaryna czy NOAC, powinny również zwrócić uwagę na możliwe interakcje i zawsze konsultować się z lekarzem przed wprowadzeniem istotnych zmian w diecie. Kawa pita w nadmiarze – 5–6 filiżanek dziennie lub więcej może wywierać odwrotny efekt, a więc zwiększać napięcie układu nerwowego, ciśnienie krwi i sprzyjać odwodnieniu. 

W większości przypadków w zakrzepicy kawa dostępna na przykład w InPost Fresh może pozostać w diecie, ale w rozsądnych ilościach i jako element szerszego, zbilansowanego stylu życia.