Arabica czy robusta? Czym się różnią, a co je łączy?

Ciekawostką jest fakt, że arabica posiada ponad 140 odmian, a liczba ta stale rośnie. Hodowcy nieustannie krzyżują nowe szczepy, aby uzyskać rośliny bardziej odporne na zmiany klimatu. Dzięki temu w ostatnich latach rozpoczęto jej uprawę nawet w Nepalu i Chinach.

Robusta – co ją wyróżnia?

Robusta to drugi najczęściej uprawiany gatunek kawy. Odpowiada za ponad 30% światowej produkcji. Rośnie głównie w niższych partiach terenu, a więc od płaskich równin po lekko pagórkowate obszary. Można spotkać ją w Wietnamie, Indiach, Indonezji i niektórych krajach Afryki oraz w Brazylii.

Rośliny robusty są odporne na choroby, szkodniki i niesprzyjające warunki pogodowe. W przeciwieństwie do arabiki nie potrzebuje wysoko położonych, żyznych terenów. Tym samym uprawiana jest na masową skalę. Zawiera także więcej kofeiny, więc naturalnie odstrasza owady.

Ziarna robusty są mniejsze i bardziej okrągłe, z prostą bruzdą. W smaku wyraźnie różni się od arabiki. Dominują tutaj ciężkie, gorzkie, ziemiste i orzechowe nuty. Często pojawia się też charakterystyczna, zbożowa nuta.

Robusta to ważny składnik wielu mieszanek, szczególnie tych przeznaczonych do espresso. Nadaje im głębi, goryczy oraz tworzy gęstą i trwałą piankę. Jest także często wykorzystywana do kaw rozpuszczalnych, ponieważ jest łatwa w przetwarzaniu, a przy tym intensywna w smaku.

Arabica i robusta – co łączy te kawy?

Obie odmiany pochodzą z roślin należących do rodziny Coffea i stanowią niemal 100% światowej produkcji kawy. Zarówno arabica, jak i robusta, po obróbce i wypaleniu stają się tym samym napojem, czyli kawą. Jeśli sięgasz po luksusowe rodzaje kaw, to w Twojej filiżance może znajdować się mieszanka obu tych odmian.

Zarówno arabica, jak i robusta zawierają kofeinę, ale w różnych stężeniach. Obie mają też podobny skład chemiczny. Różnica dotyczy jedynie proporcji cukrów, tłuszczów i kwasów. To właśnie te różnice wpływają na smak. Podstawowe związki (polifenole i olejki eteryczne) występują w obu gatunkach. Każda z tych kaw dostarcza pobudzenia, choć w innym natężeniu.

Obie odmiany są również szeroko wykorzystywane w tworzeniu mieszanek kawowych. Producenci łączą je, aby uzyskać balans pomiędzy słodyczą i kwasowością arabiki a mocą i kremową konsystencją robusty. Tego rodzaju blendy dominują szczególnie w segmencie kaw przeznaczonych do espresso. Firmy często decydują się na dodanie robusty, aby zwiększyć intensywność naparu i uzyskać dłużej utrzymującą się piankę.

Arabica i robusta dzielą także wspólne procesy przetwarzania. Po zbiorach ziarna obu kaw przechodzą podobne etapy. Mowa tu o fermentacji, suszeniu i wypalaniu. Wybór metody obróbki wpływa na ostateczny profil smakowy, niezależnie od gatunku. Ten wspólny łańcuch produkcji sprawia, że zarówno arabica, jak i robusta mogą osiągać wysoką jakość.

Która kawa jest kwaśna – arabica czy robusta?

Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna. Wszystko zależy od tego, jak zapatrujesz się na kwasowość. Arabica często opisywana jest jako kawa z wyraźnymi nutami owocowymi i kwiatowymi, ale zawiera mniej kwasu chlorogenowego niż robusta. Ten związek chemiczny odpowiada za kwasowość oraz gorzki smak. Często mówi się, że kawa jest po prostu mocna lub ostra, czasem wręcz nieprzyjemna.

Robusta ma wyższe stężenie kwasu chlorogenowego. Może więc sprawiać wrażenie bardziej kwaśnej, ale niekoniecznie w profilu smakowym. Zwykle dominują w niej nuty drzewne, ziołowe i gorzkie, które przytłumiają wrażenie kwasowości. Natomiast arabica (głównie ta z wysokogórskich plantacji) potrafi mieć naturalną, przyjemną kwaskowatość przypominającą owoce, np. wiśnie lub cytrusy.

Na odczuwalną kwasowość wpływa także metoda obróbki ziarna. Kawa przetwarzana metodą mokrą ma czysty, wyraźny smak. Ma także wyraźniejszą kwasowość. Natomiast ta z metody suchej daje więcej słodyczy i balansuje nuty kwaśne. Wysokość uprawy również ma znaczenie, ponieważ im wyżej rośnie kawa, tym wolniej dojrzewa. Tym samym może więc rozwinąć złożone smaki, w tym naturalną owocową kwasowość.

Oczywiście sam sposób zaparzania kawy ma ogromny wpływ na ostateczny jej smak w filiżance. Zbyt krótka ekstrakcja uwolni głównie kwasy, a zbyt długa przesadną gorycz. Jeśli więc chcesz w pełni kontrolować kwasowość, to zacznij od odpowiedniego mielenia i właściwego czasu parzenia.

Która kawa jest droższa – robusta czy arabica?

Arabica jest zdecydowanie droższa od robusty. Różnica w cenie zaczyna się już na poziomie plantacji. Uprawa arabiki wymaga wyższych terenów, stabilnego klimatu, odpowiedniego zacienienia i znacznie większej uwagi ze strony plantatorów. Roślina jest bardziej wrażliwa na choroby i szkodniki, a zbiory nierzadko trzeba wykonywać ręcznie. Wszystko to wpływa na wyższe koszty produkcji.

Jak to wygląda w przypadku robusty? Ona rośnie szybciej, daje większy plon i lepiej znosi zmienne warunki pogodowe. Można ją uprawiać na niższych wysokościach i nie ma potrzeby jej intensywnej pielęgnacji. Te cechy przekładają się tym samym na niższą jej cenę.

Różnice cenowe wynikają też z jakości i popytu. Arabica kojarzona jest z wyższą jakością, dlatego konsumenci i palarnie są gotowi zapłacić za nią zdecydowanie więcej. Kawy single origin oraz specialty z segmentu arabiki osiągają ceny nawet kilkanaście razy wyższe niż przeciętna robusta.

Czy to znaczy, że robusta, mimo niższej ceny nie cieszy się popularnością? Niekoniecznie. Jest ona obecna w mieszankach espresso oraz w produktach typu instant, więc nadal pozostaje istotnym składnikiem rynku. Coraz częściej pojawia się też w tzw. wersji „Fine Robusta”, której cena potrafi dorównać arabice wysokiej jakości. Jeśli jednak szukasz kawy klasy premium, to arabica bez wątpienia dominuje w tym segmencie. Zarówno pod względem jakości, jak i ceny.

Jakie są inne odmiany kawy?

Oprócz arabiki i robusty, na świecie uprawia się również mniej znane, ale coraz częściej doceniane odmiany kawy. Wśród nich warto zwrócić uwagę głównie na liberikę i excelsę, czyli dwie niszowe, a zarazem unikatowe propozycje dla bardziej wymagających smakoszy.

Liberica to odrębny gatunek kawowca. Wyróżnia się bardzo dużymi drzewami, które osiągają nawet 12 metrów wysokości i rosną głównie w warunkach tropikalnych. Ziarna są nietypowe, bo większe od arabiki i robusty, zazwyczaj z charakterystycznym kształtem przypominającym migdał. W smaku dominują nuty drzewne, korzenne i kwiatowe. Aromat często porównywany jest do mieszanki owoców i kwiatów. Uprawia się ją głównie w Azji Południowo-Wschodniej.

Excelsa to odmiana, która niekiedy klasyfikowana jest jako podtyp liberiki. Różni się jednak od niej pod względem cech sensorycznych. Uprawiana jest głównie w tym samym regionie co liberica. Stanowi jedynie niewielki procent globalnej produkcji kawy. Rośnie na średnich wysokościach, na silnych, rozłożystych drzewach. Ziarna excelsy są mniejsze, o charakterystycznym kształcie przypominającym kroplę wody. Smak to połączenie cech jasnego i ciemnego palenia kaw – złożony, cierpki, często owocowy. Doskonale sprawdza się jako składnik mieszanek, gdzie wpływa na głębię smaku i charakterystycznie dłużej utrzymujący się aromat.

Która kawa lepsza – arabica czy robusta?

Nie ma jednej odpowiedzi na pytanie, która kawa jest lepsza. Wszystko zależy od tego, czego oczekujesz w swojej filiżance. Arabica uchodzi za bardziej szlachetną. Oferuje bogatszy profil smakowy, delikatność i subtelność aromatów. Wyższa zawartość cukrów i lipidów nadaje jej lekką słodycz i kremowość, które cenią smakosze kaw.

Natomiast robusta dostarcza większej dawki kofeiny i intensywniejszego smaku. Jej charakterystyczna goryczka oraz mocna struktura są niezastąpione w mieszankach do espresso. Jeśli potrzebujesz pobudzenia i preferujesz zdecydowane nuty, to robusta lepiej spełni Twoje wysublimowane oczekiwania.

Najlepsze mieszanki espresso to często połączenie obu tych odmian. Arabica dostarcza aromatu i słodyczy, a robusta łączy się z nią dla podbicia intensywności smaku i stworzenia charakterystycznej pianki. W InPost Fresh znajdziesz szeroki wybór takich kaw, zarówno na bazie 100% arabiki, jak i wyjątkowych mieszanek z dodatkiem robusty.